Sinds kort staan er negen kunstwerken op de begraafplaats. Het is het begin van een beeldenroute die in de toekomst nog uitgebreid kan worden. De wens van het bestuur van de Stichting Solamen om op de begraafplaats beelden te tonen heeft op een bijzondere manier met werken van lokale en regionale kunstenaars, gestalte gekregen. Het thema ‘mens-natuur-dier’ past bij de begraafplaats. Dat kunst op een begraafplaats troostrijk kan zijn ondervinden we nu aan den lijve.

Michael Bol, voorzitter Stichting Solamen

Het boekje Kunst Op Orthen is gratis te verkrijgen op kantoor of digitaal onderaan de tekst van de pagina.

Kunst en dood troost

Het zoeken naar passende kunstwerken voor de beeldenroute op de begraafplaats  begon een jaar geleden op internet. Ik googlede: ‘kunst en dood’ en de meest prachtige kunstwerken kwamen voorbij. Van de Kindertotenlieder van Mahler en Mini outfits die Hanne Hagenaars maakte van de garderobe van haar overleden moeder, tot het boek Pierenland van Nelleke Zandwijk. Allemaal bezongen, verbeeldden en beschreven deze kunstenaars de dood op een volkomen unieke en indrukwekkende manier. Ik dacht aan mijn eigen doden, hoe ik als kunstenaar met vorm en beeldtaal een weg zoek in het onherbergzame landschap van rouw.

Want net zoals ik heeft iedereen die ‘Op Orthen’ komt, te maken met verlies en rouw. We bezoeken de graven van onze dierbaren. Soms zijn we in gezelschap van een kompaan of hondje maar toch voelen we ons als achterblijvers ‘allenig’. We geven de plantjes water, borstelen en vegen. Prevelen ‘n gebed of spreken een wens uit. Soms zijn we opstandig maar vaker nog huilen we. Dit verdriet en het grote missen hoort bij ons, dat nemen we mee en wordt versterkt op de begraafplaats tussen al die andere doden.

Ik kom er graag. Misschien dat ik daarom vaak per abuis ‘begraagplaats’ typ? Maar hoe sereen en rustgevend ook: het blijft een plek waar melancholie in alles voelbaar is. Ik stelde mezelf de vraag: ‘Wat kan mij en anderen op een begraafplaats troost bieden?’

Dus googlede ik ‘kunst en troost’ en zo kwam ik uit bij kunstenaars die met hun werk ruimte bieden voor lichtheid en introspectie en daarmee troost. Kunstenaars die de ziel, de essentie van begraafplaatsen en hun context begrijpen. Dat leidde tot een selectie van negen werken van lokale kunstenaars. De kunstwerken zijn gelaagd, intelligent en persoonlijk maar hebben geen complex jargon nodig. Ze spreken een universele taal en bieden ruimte voor troost en overpeinzing op momenten dat er geen woorden zijn.

Mens-natuur-dier

Met het thema mens-natuur-dier sluiten we aan bij het groene karakter van de begraafplaats. We benadrukken met dit thema ook een belangrijk aspect van de begraafplaats, namelijk dat dood een natuurlijk proces is wat bij het leven hoort. Het vergaan en opnieuw ontstaan van leven plaatsen we in een groter perspectief.

Mens. Een onmiskenbaar gegeven op een begraafplaats. De mens die gestorven is en de mens die achterblijft en herinnert, gedenkt. Het oogpunt van waaruit we kijken.

Natuur. De focus van verdriet wordt verlegd naar de omgeving: De begraafplaats als een groen eiland in de stad. Een gedenkpark waar je kunt vertoeven en genieten van de oude monumentale bomen, brede lanen en groene heesters.

Dier. Dieren spreken ons aan, ze maken ons zacht. Dat geldt voor de dieren die we tegenkomen op de begraafplaats zoals egels, eekhoorns, vele soorten vogels, knaagdiertjes en twee huispoezen.

Het geven van troost door middel van kunst is misschien te veel gevraagd, maar afleiding en een andere kijk op het leven bieden is een welkome adempauze.

Er is meer om naar uit te zien.

Ik wens u een fijne kijkervaring.

Ivonne van der Velden,

Programmamaker Begraafplaats Orthen

De geselecteerde kunstenaars zijn: 
Dorine Camps 
Rien Claessen,
Tineke Goemans
Marlies Krijgsman
Margriet Luyten
Ted Noten
Juul Rameau
Martijn Verzijl
Thea van Vliet